Reflectie over hulp is maatwerk

Stel, je werkt bij een Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) als generalistisch jeugdprofessional. Je twijfelt of je zelf voldoende bent toegerust om ouders met hun specifieke vraag te helpen. Of je verschilt van mening met ouders over welke hulp nodig is en wilt dat met je team bespreken. Of je wilt gewoon even samen met ouders kijken welke hulp jullie geschikt vinden. Hoe kun je zulke vragen het best analyseren? Met een digitale vriend, zeggen ze bij de Academische Werkplaats Jeugd (AWJ) in Noord-Brabant: de Bramtool (Beslissen Reflecteren Analyseren Met ouders en jeugdigen). Monique Cornelisse, docentonderzoeker bij Avans Hogeschool was met collega Eva Blaauw nauw betrokken bij de ontwikkeling van dit instrument. Cornelisse: ‘Als onderzoekers zijn we er heel open ingestapt. Vooraf wisten we niet dat er een digitale tool zou rollen uit de vraag: hoe neem je samen met ouders passende besluiten over opvoedhulp?’

Dilemma’s

Cornelisse en Blaauw organiseerden intervisiegroepen met professionals, ouders en studenten, waarin ze 22 casussen bespraken. Ze analyseerden tegen welke dilemma’s professionals aanlopen als ze met ouders besluiten over hulp. ‘Daaruit bleek dat professionals niet zozeer twijfelen over dát ze meer of zwaardere hulp moeten inschakelen, maar vooral over wannéér en wie dat dan moet doen’, vertelt Cornelisse. Belangrijk is volgens haar hoe je daarin samen optrekt met ouders. De onderzoekers gingen ervan uit dat het bij het in kaart brengen van dilemma’s belangrijk is om de opvoeding, de ontwikkeling van het kind en de omgeving te beschrijven. ‘Maar we ontdekten dat ook de omgeving van de professional en de professional zelf een rol spelen. Professionals vragen zich bijvoorbeeld af welke partners ze kunnen inschakelen. En ze twijfelen soms aan zichzelf.

Bijvoorbeeld of zij goed inschatten welke hulp de juiste is, in welke mate hun eigen normen en waarden daarop van invloed zijn en of ze zelf genoeg capaciteiten hebben om aan de slag te gaan.’ Opvallend noemt Cornelisse daarnaast de snelheid waarmee casusbesprekingen plaatsvinden. ‘Vanwege tijdsdruk moet een hulpverlener snel over de casus en het vraagstuk vertellen. Maar vaak gaat veel tijd verloren aan alleen al de beschrijving van de gezinssituatie.’

Lees verder

Kluwen ontwarren

Professionals en ouders kwamen op het idee van een digitaal hulpmiddel dat professionals helpt nadenken over hun kijk op een gezin. Én om ze te ondersteunen bij de zoektocht met ouders naar de best passende hulp. Liefst zo effectief mogelijk. Zo werd de Bramtool geboren, die bestaat uit 2 delen. Het eerste deel is een portal met hulpmiddelen om met ouders te analyseren wat er aan de hand is in het gezin, aan welk doel gewerkt kan worden, wat voor hulpverlening mogelijk is en hoe betrokkenen de werkrelatie ervaren. Zo wordt ook sneller helder waar een eventueel verschil in inzicht ‘m in zit. Er zijn links opgenomen naar beschikbare instrumenten en interventies, zoals de Escalatieladder bij ouders in scheiding of het Balansmodel om beschermende en risicofactoren in beeld te krijgen.

Het tweede deel is de reflectietool, waarmee de professional inzicht krijgt in de casus en waar hij tegenaan loopt. ‘Je ontwart zo de kluwen aan informatie, ideeën en emoties over een gezin en komt tot de kern van het dilemma’, verklaart Cornelisse. ‘Als je alles hebt ingevuld, kun je een rapportje uitdraaien en voorleggen aan collega’s of ouders. Dat scheelt bespreektijd, want zij kunnen het voorafgaand aan de intervisiebijeenkomst of casusbespreking alvast lezen.’

Je ontwart de kluwen aan informatie, ideeën en emoties over een gezin

Gerichter antwoorden

Hannie Bankers is jeugdverpleegkundige bij de GGD West-Brabant. Zij en haar 2 collega’s hebben met de tool gewerkt onder de vlag van het CJG Breda. ‘Eerst zag ik er tegenop – het kost je zo’n halfuur om de reflectietool in te vullen, zeker als je het voor het eerst doet. Raak je er vertrouwd mee, dan gaat het vast vlotter.’ Maar het is het werk waard, vindt ze. ‘Als je ergens aan twijfelt, ben je geneigd om met een algemeen gevoel van “ik weet het niet” de bespreking in te gaan. Je vertelt al gauw allerlei details die eigenlijk niet nuttig zijn. Nu dwing je jezelf na te denken wat je moet vertellen en wat je vraag is, zodat voor je collega’s duidelijk is wat je wilt weten. Alleen al omdat je geen zin hebt om een uitgebreid verhaal te tikken! Voor collega’s is dat ook fijn, want zij lezen het in 5 minuten door en kunnen vervolgens sneller en gericht antwoord geven. Uiteindelijk is het dus efficiënter.’

Maatwerk

Pasklare antwoorden krijg je in dit deel van de tool echter niet, zegt Cornelisse. ‘Reflectie is maatwerk. Het helpt je beter in kaart brengen wat je vraag als professional is of waar het dilemma zit.’ De tool sluit aan bij de richtlijn Samen met ouders beslissen over passende hulp, die van toepassing is op het werk van jeugdprofessionals. Verschillende teams in Noord-Brabant, zoals het CJG Breda, zetten de Bramtool in. Daarnaast gebruiken studenten in het derde en vierde jaar van de opleiding Social Work van Avans Hogeschool in Breda en Den Bosch de tool om te reflecteren op een casus. ‘Ook andere hogescholen en het NJi zijn geïnteresseerd.’ Zodra de overstap van CJG Breda naar de JGZ is afgerond, wil jeugdverpleegkundige Bankers graag weer aan de slag met de Bramtool. ‘Hoe meer professionals de tool frequenter gaan gebruiken, hoe beter iedereen ermee uit de voeten kan. En je kunt aanvullingen doen, waardoor het instrument relevant blijft.’

Gratis

Alle echte casussen en de dilemma’s die in het onderzoek naar voren kwamen, hebben geleid tot een overzichtelijk instrument dat werkelijk aansluit bij de behoefte van de praktijk, constateert Cornelisse. ‘Het helpt als je kunt verantwoorden waarom je op een bepaalde manier hebt gehandeld. Hopelijk faciliteren gemeenten dat professionals er gebruik van kunnen blijven maken.’ De Bramtool is gratis toegankelijk, maar het blijft nodig om nieuwe interventies toe te voegen aan het hulpmiddel en te zorgen dat links naar digitale hulpmiddelen en interventies blijven kloppen. ‘Het project zelf is afgerond, maar het lectoraat Jeugd, Gezin en Samenleving van Avans staat voorlopig garant voor de beschikbaarheid van de tool. We geloven in het belang ervan.’

Lees verder

Professionals twijfelen soms aan hun inschatting over de juiste hulp

Begrip en samenspraak

Zowel de professionals, onderzoekers als ouders hebben de samenwerking in het project als prettig ervaren, stelt Cornelisse vast. ‘Het open gesprek en begrip voor beide kanten, de samenspraak over wat nodig is om professionals te ondersteunen om met ouders besluiten te nemen over hulp – de reacties erop waren enorm positief.’ Van samen onderzoek doen heeft Cornelisse geleerd om ‘vanaf dag 1’ alle betrokkenen erbij te halen. ‘We hebben veel aan ouders gevraagd, wat waardevolle informatie opleverde.

We pasten op hun advies bijvoorbeeld het taalgebruik in de tool aan. Minder hulpverleningsjargon, meer aansluitend op hoe je “gewoon” praat over opvoeding. En meer gericht op gelijkwaardigheid in de relatie.’ Wat voor de werkwijze van de werkplaats geldt, gaat ook op voor die van jeugdprofessionals, besluit Cornelisse. ‘Met een nieuwsgierige, open houding kun je op een gelijkwaardige manier samenwerken. De ervaring hoe leuk het is om met ouders zo’n project te doen, is een mooie bijvangst. En het smaakt naar meer.’

3 tips voor vruchtbare samenwerking van Monique Cornelisse:

1. ‘Zoek momenten voor overleg waarop mensen het best tijd kunnen vrijmaken, zoals aan het einde van de dag. Bied wat lekkers of avondeten aan, zodat iedereen met voldoende energie kan deelnemen.’

2. ‘Wees nieuwsgierig en stel elkaar veel vragen. Dat leidt bij alle partijen tot veel openheid.’

3. ‘Investeer in je netwerk – als mensen van baan of functie veranderen, is het nodig om nieuwe mensen te vinden, zodat de voortgang en het enthousiasme blijven.’

AWJ Noord-Brabant

Binnen het project Verbetering van de toegang tot de jeugdzorg door de Academische Werkplaats Jeugd (AWJ) Noord-Brabant werkten verschillende partijen 3 jaar samen. De Bramtool is een van de opbrengsten van de samenwerking tussen de Noord-Brabantse gemeenten Breda, Oosterhout, Roosendaal en Woensdrecht, Avans Hogeschool (het lectoraat Jeugd, Gezin en Samenleving), Tranzo, Tilburg University, Landelijke Organisatie Cliëntenraden (LOC) Jeugd en GGD West-Brabant.

Video
Share

Facebook

Twitter

LinkedIn

Contact

Verstuur

Aanmelden

Meld aan