Een wedstrijd waarbij iedereen wint

Samenwerken met ouders, kinderen en jongeren

Alle werkplaatsen hebben de afgelopen jaren gewerkt aan een gelijkwaardige samenwerking met ouders en jeugdigen. Samen experimenteren om recht te doen aan ieders kennis en kunde, zodat de zorg voor jeugd beter aansluit, dat leverde ook interessante leerpunten op voor dat proces. Klaar voor de start? Met deze adviezen kun je goed voorbereid de wedstrijd in. Een wedstrijd waarin je de winst samen deelt.

Stap 1. Ready…
Bereid je voor

Stap 1. Ready…
Bereid je voor

 ‘Mijn belangrijkste inzicht: het onderzoek is pas geslaagd wanneer jongeren en ouders van het begin tot het einde als gelijkwaardige partner meedenken en meedoen’

Renske Koordeman
Coördinator AW Inside-Out

Vind je dat echt?

Hebben ouders, kinderen en jongeren écht relevante kennis, die even waardevol is als die van jou als onderzoeker, professional of beleidsmaker? Is je antwoord ‘ja’, dan komt je basishouding overeen met wat nodig is voor participatief onderzoek met plek voor alle perspectieven. Dan rest slechts om steeds nieuwsgierig te blijven.

Schrap het woord ‘participatie’

Ouders en jeugdigen participeren niet, zij zijn gelijkwaardig partners in een werkplaats. Bij voorkeur op alle niveaus: er neemt dus een ouder of jeugdige deel aan de stuurgroep, de visiegroep, het projectteam. En ze zijn niet alleen van waarde door hun feedback op het resultaat/de hulp/de interventie, maar ook op het verloop van het onderzoek! Lees meer op de ZonMw-pagina Jongerenparticipatie in onderzoek. En in de publicatie Hoe creëer je betekenisvolle samenwerking? met ervaringen vanuit de werkplaatsen.

Wees alert op vooroordelen

Zet je eigen perspectief, ideeën en vooroordelen even aan de kant en bekijk een situatie eens van alle kanten. Echt openstaan voor andere zienswijzen valt niet mee; voor je het weet val je in je eigen ‘professionele valkuil’! Lees meer in het artikel ‘Inbreng van jongeren en hun ouders cruciaal voor goede jeugdhulp’ met ervaringen vanuit de werkplaats C4Youth.

Hoe dan?

Hoe wil je eigenlijk dat kinderen, jongeren en ouders deelnemen? Wil je ze raadplegen, mogen ze meebeslissen, zelf initiatief nemen, zijn er randvoorwaarden? Ga in gesprek over hoe zij zelf betrokken willen worden – dat kan trouwens per keer anders zijn. Samenwerken is een proces! Het onderzoek van Bente van Oort naar jongerenparticipatie levert inzicht en tips om met elkaar te ontdekken hoe samenwerking vorm te geven. Bekijk ook deze ZonMw-video over jongerenparticipatie in onderzoek met 4 inspirerende voorbeelden.

Botsen mag

Tot slot: ‘ongemakkelijke momenten’ zijn nodig om te ontdekken waar je samen aan moet werken. Houd rekening met situaties waarin de samenwerking niet zo gemakkelijk verloopt. En maak ruimte om daarvan te leren.

Stap 2. Steady? Regel
de voorwaarden

Stap 2. Steady? Regel
de voorwaarden

‘Samenwerken met jongeren en ouders is maatwerk. Stem continu met hen af. Zo vergroot je betrokkenheid en enthousiasme. En pluk je er samen de vruchten van’

Betty Veenman
Coördinator AW ADHD en druk gedrag

Neem de tijd

Ervaringsdeskundigen inzetten doe je er niet zomaar bij. Het kost tijd om kinderen, jongeren en ouders te vinden, te leren kennen en elkaar te gaan vertrouwen. Pas dan kun je samen aan de slag. Bekijk tips en ervaringen van onderzoekers in deze video van ZonMw.

Het is er al

Richt niet altijd iets nieuws op. Haak in op bestaande initiatieven, jongeren- of ouderraden, cliëntenpanels.

De juiste groep?

Ben je in contact met ouders en jeugdigen die de doelgroep representeren? Is er voldoende relevante diversiteit aanwezig binnen je groep ervaringsdeskundigen, zoals naar leeftijd, opleidingsniveau of culturele achtergrond? Door regelmatig deze vragen te stellen, voorkom je dat ervaringsdeskundigen niet (meer) representatief zijn voor de doelgroep die je wilt bereiken.

Zoek een vindplaats

Vraag ouders of jeugdigen waar ze andere ouders, kinderen of jongeren ontmoeten en benader ze daar. Is dat op het voetbalveld, het schoolplein, het buurthuis, op online platforms als Instagram? Maak gebruik van hun netwerk.

Gebruik geen jargon

Wil je jeugdigen en ouders werven en betrokken houden? Schrijf en spreek in korte, duidelijke, activerende en informele zinnen. Elkaar begrijpen lukt niet met jargon en omslachtig taalgebruik.

Rol een sneeuwbal

Soms lukt het niet om zoveel ouders en jeugdigen te vinden als je eigenlijk nodig hebt voor je project. Of ze stoppen er voortijdig mee. Heb geduld. Want hoe langer je samen optrekt, hoe eerder ook anderen je vinden. Dan krijg je het sneeuwbaleffect.

Wees creatief bij taboes

Bij taboeonderwerpen lukt het niet altijd om jeugdigen te betrekken, bijvoorbeeld omdat het onderwerp te gevoelig ligt en ouders hun kinderen daar niet mee willen lastigvallen. Denk aan armoede. Soms helpt het om eerst met ouders aan de slag te gaan en daarna te kijken of zij toch openstaan voor het betrekken van hun kinderen. Of misschien weten ouders hoe de deelname minder belastend is voor hun kinderen, en zo toch mogelijk wordt. Wees creatief!

Vermijd stigmatiserende taal

Vermijd woorden die stigmatiserend kunnen werken. Praat bijvoorbeeld niet over psychische problemen, maar over kwetsbaarheid. Want dat is iets van iedereen. In het digitale magazine Kwetsbaarheid is kracht lees je over ervaringsdeskundige jongeren die het gesprek aangaan over psychische kwetsbaarheid. Een ander voorbeeld: op advies van ervaringsdeskundigen in de Academische Werkplaats Jeugd Twente, spraken partners niet meer over ‘kinderen in armoede’, maar over ‘gezonde kinderen in krappe tijden’.

Maak stappen concreet

Zorg dat ouders en jeugdigen weten wat er gaat gebeuren en wat je doet met hun feedback. Dit geldt overigens net zo goed in de samenwerking met professionals, jeugdorganisaties en gemeenten. Maak de stappen in het project én wat je van iedereen verwacht concreet. En: doe wat je zegt en zeg wat je doet.

Pizza of op de payroll?

Neem samenwerking ook financieel gezien serieus. Krijgen alle professionele betrokkenen tijd binnen hun functie en dus ook (deels) betaald voor hun bijdrage aan de werkplaats? Dan hoeven ouders en jeugdigen het ook niet te doen voor een pizzapunt als dank, toch? Voor jou is het werk, de ouder of jeugdige kost het tijd. Zet daar iets tegenover: bied een reële (reis)vergoeding.

Open een crèche

Plan bijeenkomsten dichtbij ouders of jeugdigen en op haalbare tijdstippen (dus niet onder schooltijd). Haal ze op als ze geen vervoer hebben, bied avondeten aan, regel kinderopvang als ouders zo wél kunnen deelnemen, laat iemand inbellen als hij niet fysiek aanwezig kan zijn. Ondersteun deelnemers op verschillende vlakken, zodat praktische bezwaren geen reden hoeven te zijn om niet mee te doen.

Stop met te veel praten

Let op dat je niet alleen verbaal bezig gaat, want daardoor sluit je sommige mensen uit. Denk aan wie het Nederlands onvoldoende beheerst of begrijpt, en dat zijn niet alleen mensen met migratieachtergrond. Ga creatief aan de slag met beelden (tekeningen, foto’s, pictogrammen) of bouw samen letterlijk waar je heen wilt (met Lego of met kosteloos materiaal). Daardoor komen verhalen ook makkelijker los. Lees over de LAB-dag van de werkplaats Samen op School of luister het interview met Sharon Stellaard waar Lego is ingezet om kinderen hun verhaal te laten vertellen.

Stap 3. Go!
Starten maar

Stap 3. Go!
Starten maar

‘Door ouders te betrekken ontstaat meer begrip voor hun perspectief. De samenwerking maakt écht verschil en zorgt voor bruikbare opbrengsten’

Judith Waleczek
Coördinator AWJ Twente

Grijp niet te snel in!

Kinderen en jongeren vinden het vaak ingewikkeld of saai om uitgebreid over doelen en projectplannen te praten en haken af. Op dat moment is de kans groot dat je als professional(s) zelf een besluit neemt, om de vaart maar in het project te houden. Niet doen! Zoek rustig naar alternatieven om toch samen je doelen vast te stellen.

Vier je successen

Trakteer deelnemers op een festival, een taart, een bioscoopbon voor iedereen. Gezamenlijk onderzoek doen lijkt soms taai en traag. Besteed dus aandacht aan de mijlpalen die je samen bereikt. En sla ook de kleine stappen niet over.

Durf los te laten

Houd niet angstvallig vast aan ‘hoe je het altijd gewend bent’ en laat je verrassen. Bied écht ruimte voor de inbreng van ouders, kinderen en jongeren. Jouw expertise komt heus van pas, alleen nét een beetje anders of op een ander moment dan je soms misschien denkt.

Maak niet te veel vaart

Als de hete adem van een financier in je nek hijgt, lijkt het slim om snel acties te ondernemen om externe verwachtingen in te lossen of toezeggingen waar te maken. Voorkom dat het zover komt, want dit zijn de momenten waarop je de stem van ouders en jeugdigen dreigt te vergeten! Plan dus realistisch en ga in gesprek met financiers als het toch anders loopt.

Zo zit je lekker in de wedstrijd: tips voor ouders en jeugdigen

Zo zit je lekker in de wedstrijd: tips voor ouders en jeugdigen

‘Denk niet voor hen, maar met hen. Dat levert hele mooie, waardevolle inzichten op’

Jolanda Mathijssen
Coördinator AWJ Noord-Brabant

Jouw kennis is cruciaal

Als ouder, kind of jongere zorg je ervoor dat hulpverleners, onderzoekers en beleidsmakers altijd de vraag stellen of het ertoe doet wat zij onderzoeken, bedenken of willen! Helpt dit echt om jouw probleem op te lossen? Is dit serieus de belangrijkste vraag voor jeugdigen en ouders? Speelt dit thema in hun dagelijks leven?

Profiteer van het netwerk

Veel overleggen, uitleggen, soms discussiëren over in jouw ogen onbelangrijke of oninteressante onderwerpen. Is het wel leuk om deel te nemen in een werkplaats? Soms misschien even niet. Toch willen we dit zeggen: gun jezelf de ervaring! Je begrijpt dan beter hoe anderen kijken, op welke manier je onderzoek kunt doen, hoe organisaties werken, waarom sommige keuzes worden gemaakt. En het versterkt je zelfbewustzijn. O ja, je vergroot ook nog eens je netwerk! Misschien kun je elkaar in de toekomst weer ergens mee helpen, denk aan een baan of advies.

Word geen ‘beroeps’

Blijf kijken vanuit jouw perspectief. Je hoeft geen hulpverleningsjargon of wetenschapstaal te spreken, en al helemaal geen ‘professionele cliënt’ te worden. Júíst niet. Jij bent gevraagd omdat jij vanuit jouw invalshoek meerwaarde kunt leveren.

Geef ongevraagd advies

Geef niet alleen advies als het je gevraagd wordt, maar kom ook ongevraagd met wat je opvalt. En vertel het als je het anders ziet of op een andere manier zou aanpakken.

Ik kan niet komen!

Kun je er een keer niet bij zijn? Koop een knuffel of knip een pop uit een stuk karton en zorg dat de andere deelnemers die op jouw stoel zetten. Dan vergeten ze in de werkplaats jouw zienswijze niet uit het oog. Of app of mail even tijdens een overleg naar een deelnemer: ‘Hoe zou ik reageren? Wat zou ik zeggen als ik er nu wel was?’

Je doet het voor een ander

Je leert misschien veel van het meedoen in de werkplaats, maar voor je eigen hulptraject komen de verbeteringen misschien te laat. Jouw betrokkenheid komt dus vooral ten goede van anderen. Realiseer je dat jouw inzet in de toekomst ándere ouders, kinderen en jongeren helpt.

Video
Share

Facebook

Twitter

LinkedIn

Contact

Verstuur

Aanmelden

Meld aan